Čovek se sastoji od različitih sposobnosti i osobina. Stepen razvoja i nivo dostignuća, kao i njihov međusobni odnos, različiti su od čoveka do čoveka. Antropološka obeležja se sastoje od:
- Antropomotorijskih karakteristika;
- Motoričkih i kongitivnih sposobnosti;
- Konativnih karakteristika;
- Socijalnog statusa.
Antropomotorijske karakteristike
To su osobine odgovorne za dinamiku rasta i razvoja, kao i za karakteristike građe tela. Sastoje se od:
- Londitudinalne dimenzije
- Visina, dužina ruku, dužina nogu…;
- Transverzalne dimenzije
- Širina kukova, ramena, kolena, šake…;
- Cirkularne dimenzije
- Obim podlaktice, nadlaktice, grudi…;
- Potkožnog masnog tkiva
- Nabor na leđima, trbuhu, nadlaktici…;
Motoričke sposobnosti
Motoričke sposobnosti su osobine koje učestvuju u rešavanju motoričkih zadataka i koje se mogu meriti. Čine ih:
- Snaga
- Eksplozivna, repetitivna, statička;
- Brzina;
- Gipkost;
- Koordinacija;
- Preciznost;
- Ravnoteža;
- a) Snaga
Sposobnost savladavanja različitog otpora. Sastoji se od:
- Eksplozivne snage
- Sposobnost davanja maksimalnog ubrzanja telu ili predmetu;
- Koeficijent urođenosti H2= 0,80;
- Maksimalna od 20. do 22. godine;
- Pad posle 30. godine;
- Najveći uticaj od 5. do 7. godina.
- Statička snaga
- Sposobnost maksimalne izometričke kontrakcije;
- Zadržavanje određenog položaja u produženim uslovima rada;
- Koeficijent urođenosti 0,56;
- Maksimalna oko 32. godine;
- Pad posle 40. godine;
- Repetitivna snaga
- Dugotrajan rad kojim je potrebno savladati spoljašnji otpor, ne veći od 75 % ukupne snage;
- Apsolutna repetitivna snaga
- Savladavanje spoljašnjeg opterećenja;
- Relativna repetitivna snaga
- Savladavanje vlastite težine;
- Koeficijent urođenosti 0,50;
- Maksimalna od 32. do 35. godine;
- Pad posle 40. godine.
- b) Brzina
Sposobnost brzog reagovanja i izvođenja jednog ili više pokreta na određenoj deonici u što kraćem vremenskom intervalu. Postoje različiti načini izražavanja brzine:
- Brzina reakcije
- Sposobnost brzog reagovanja na različite signale;
- Brzina pojedinačnog pokreta
- Frekvencija pokreta
- Sposobnost brzog izvođenja više povezanih jednostavnih pokreta;
- Koeficijent urođenosti 0,90 – 0,95;
- Maksimalna od 20. do 22. godine;
- Mogućnost uticaja između 5. – 6. godine.
- c) Gipkost
Sposobnost izvođenja različitih pokreta sa velikim amplitudama. Načini izražavanja gipkosti:
- Aktivna gipkost
- Amplituda pokreta se izvodi samo sa snagom vlastitih mišića;
- Pasivna gipkost
- Amplituda pokreta se izvodi uz pomoć neke spoljašnje sile;
- Koeficijent urođenosti 0,60.
- d) Koordinacija
Sposobnost upravljanja pokretima celog tela ili delova tela, a očitava se u brzom i preciznom izvođenju složenih motoričkih zadataka, odnosno brzom rešavanju motoričkih problema.
- Koeficijent urođenosti 0,80;
- Maksimalna oko 25. godine;
- Najveći uticaj od 6. – 12. godine.
- e) Preciznost
Sposobnost koja omogućava da se gađanjem ili ciljanjem pogodi određeni statički ili dinamički cilj koji se nalazi na određenoj udaljenosti. Postoje različiti načini izražavanja preciznosti:
- Gađanje cilja
- Kada se određenom predmetu (projektilu) da početni impuls i više se na njega ne može delovati;
- Ciljanje cilja
- Kada se projektil (predmet) vodi do samog cilja te se na njega može delovati za vreme izvođenja aktivnosti;
- Koeficijent urođenosti 0,80;
- Maksimalna oko 25. godine.
- f) Ravnoteža
Sposobnost zadržavanja tela što duže u ravnotežnom položaju. Načini izražavanja:
- Statička ravnoteža
- Zadržavanje tela u ravnotežnom položaju bez pomeranja jedne ili obe noge;
- Dinamička ravnoteža
- Zadržavanje ravnotežnog položaja u kretanju;
- Koeficijent urođenosti je vrlo velik;
- Maksimalna oko 25. godine;
- Najveći uticaj od 4. – 8. godine.
- g) Agilnost
- Sposobnost brze promene pravca kretanja tela.
- Koeficijent urođenosti 0,80;
- Maksimalna oko 25. godine;
- Najbolji uticaj od 6. – 12. godine.
Testiranja motoričkih sposobnosti
|
Sastavni deo nastave fizičkog vaspitanja čine testiranja motoričkih sposobnosti učenika od petog do osmog razreda. Ova provera se sprovodi na početku i na kraju svake školske godine. Na ovom mestu učenici će moći da se bliže upoznaju sa detaljima svakog testa i mernim rezultatima.
TESTOVI
1. Odbijanje lopte o zid
2. Skok u dalj iz mesta
3. Bacanje medicinke (4kg)
4. Trčanje na 30m
5. Mešoviti zgib
6. Trčanje na 800m (dečaci) i 500m (devojčice)
1. Odbijanje lopte o zid (test koordinacije): U uspravnom stavu sa odbojkaškom loptom u rukama učenik stoji ispred zida na rastojanju od 150 cm. Njegov zadatak je da iz stava počučnja, u vremenskom intervalu od 15 sekundi brzo baca loptu na zid, hvata je posle odbijanja i ponovo baca na zid. Upisuju se samo uhvaćene lopte.
2. Skok u dalj iz mesta (test eksplozivne snage mišića nogu): Zadatak bosog učenika je da se iz stava počučnja istovremeno odrzai obema nogama i snažnim zamahom ruku doskoči unapred što dalje.
3. Bacanje medicinke u daljinu (test opšte snage): Učenik u uspravnom stavu drži rukama medicinku iznad glave. Posle laganog uvinuća trupom, hitro savija telo unapred i baca medicinku što dalje ispred linije bacanja. Masa medicinke je 4kg.
4. Trčanje na 30m (test brzine): Učenik se nalazi u položaju visokog starta, iza startne linije. Posle znaka startera učenik čto brže pretrčava dužinu od 30m. Test je završen kada učenik grudima pređe zamišljenu vertikalnu ravan iznad ciljne linije.
5. Mešoviti zgib iz visa ( test repetativne snage): Učenik iz početnog položaja pothvatom drži šipku niskog vratila ili fiksiranu palicu, sa leđima udaljenim od tla oko 10cm i uglom između trupa i ruku koji iznosi približno 90 stepeni. Njegov zadatak je da naprezanjem mišića ruku i savijanjem podlaktica u zglobovima lakta podiže i spušta težište tela. Pri tome brada mora da dodirne šipku. Test je završen kada učenik ne može više da pravilno izvodi zgibove.
6. Trčanje na 500m i 800m (test izdržljivosti): Učenik ima zadatak da iz položaja visokog starta na znak startera pretrči najvećom brzinom kružnu stazu dužine 500m (devojčice) odnosno 800m
(dečaci).
|
Fizičko vaspitanje 